Ik wil het om te beginnen eens hebben over het begrip ‘twijfel’. Wanneer is er sprake van twijfel? Wat is de definitie van twijfel? Sinds de invoering van de VAR is er een duidelijke instructie aan alle langs de lijn dravende vendelzwaaiers: in geval van twijfel bij buitenspel niet vlaggen, wie weet wordt er gescoord en kan de VAR bepalen of jij terecht of niet terecht de vlag strak langs het afgetrainde lichaam hebt gehouden. Tot zover duidelijk en een prima afspraak.
Maar dan komt ie dus: wanneer is er sprake van twijfel? Is dat als een speler 3 meter of meer buitenspel loopt, een situatie waarin zelfs mijn schele buurman, bijziend en binnenkort aan de beurt voor een staaroperatie, de vlag onmiddelijk in top zou hijsen?
Een situatie waarin zelfs de speler aan de bal al stopt met rennen, omdat hij wel weet hoe laat het is.
Wat ben je dan voor een grensrechter? Hoe ziet het dagelijks leven van zo’n man er uit? Ik denk als volgt: hij zit in die auto voor je, die stopt voor een groen stoplicht, want zou ie niet zometeen toch op rood springen? Hij is de man voor je in de rij bij de kassa in de supermarkt, die eerst zijn vrouw gaat bellen als de caissiére hem vraagt of hij Efteling-zegeltjes wil. Hij is de man die nooit op vakantie gaat, want tja, waar naar toe?
Het wachten is op de eerste speler, die in overduidelijke buitenspelpositie met de bal aan de voet rechtsaf slaat om in plek van op het doel rechtstreeks op de man met de vlag af te gaan, hem de vlag uit de hand te rukken en deze fier de lucht in te steken.

Daar waar de Spanjaarden dankzij de abominabele elf-meters van de Zwitsers door het oog van de naald kropen, overtuigden de Azzurri met name in een heerlijke 1e helft. In de 2e helft luidde het devies: de nul (of liever gezegd: de één) houden en laat dat maar aan Giorgio Chiellini en zijn secondanten over. Wat een strijd, wat een passie. Wat een genot om naar te kijken. Forza Italia!!!
En die matige Spanjaarden? Die staan er straks gewoon, hoor, in een geweldige latijnse halve finale kraker op het heilige gras van Wembley.

En Belgie dan? Alweer niet. Een gouden generatie die aan roest onderhevig is. Heel misschien nog één laatste kans volgend jaar december, maar ik betwijfel het. Voor altijd met lege handen.

Laten we de cijfers maar even doornemen.
205. Zwitserland-Spanje
206. 0-1
207. 1-1
208. ja
209. 3
210. Er worden alleen 3 punten gescoord met invaller Thiago
211. Engeland / Engelse / Premier League

De laagste wedstrijdprijs van het toernooi tot nu toe. De winnaar pakt 7 van de 26 punten. Peter Hogers, gefeliciteerd. Je kleinzoon al in de prijzen, dus je kon natuurlijk niet achter blijven.

212. Belgie-Italie
213. 1-2
214. 1-2
215. 1e helft
216. Slovenië
217. 3
218. 45 (42 t/m 48 levert 4 punten op)

De overgrote meerderheid van alle deelnemers begon handenwrijvend aan deze wedstrijd: met 9 punten voor 2 juist voorspelde landen kon een wedstrijdprijs niet ver meer weg zijn. Maar niets is minder waar. Van dat overgrote deel stond bijna iedereen bij het laatste fluitsignaal nog steeds op die 9 punten. Daaaaaagprijs.
Maar dat goldt uiteraard niet voor iedereen. Heel bijzonder: een wedstrijdprijs pakken, ondanks dat je de 2 landen omgedraaid hebt ingevuld en je voorspelling van rust en eindstand dus niet meer klopt. Maar met 17 punten gaat de wedstrijdprijs toch gewoon naar Tjerk Nauta. Van harte, jongen, als laatste van de familie Nauta ook in de prijzen. Ik begrijp dat jij dit weekend de drank verzorgt…..

Morgen de andere 2 kwartfinales. Engeland met 2 vingers in de neus terug naar Wembley, maar we verheugen ons op de wedstrijd van 18.00 uur. Een kwartfinale op een EK tussen Denemarken en Tsjechië schreeuwt natuurlijk om een historische terugblik. In de aanloop naar de wedstrijd van morgen daarom even terug in de tijd naar 1992 en 1976.

De er Rode, de er Hvide, de er Dansk Dynamit

Tien dagen voor de aftrap van het EK 1992 in Zweden wordt het EK voetbal volledig op zijn kop gezet. Joegoslavië wordt vanwege de daar heersende burgeroorlog de toegang tot het toernooi ontzegd en in plaats daarvan mag Denemarken meedoen.
De Denen staan al op de camping en beginnen zonder noemenswaardige voorbereiding aan het EK. Wat volgt is één van de grootste sensaties uit de geschiedenis van grote voetbaltoernooien.

Begin 1992 besluit de UEFA nog dat het restant van Joegoslavië mee mag doen aan het EK. Als de burgeroorlog daarna oplaait kunnen de UEFA en de FIFA er niet meer omheen: Joegoslavië wordt uitgesloten van het EK en de nummer twee in de kwalificatiepoule, Denemarken, mag alsnog zijn koffers pakken.
Het EK in Zweden is het laatste toernooi waarbij een overwinning slechts twee punten overlevert. In Zweden zijn verder voor het eerst ook de namen van de spelers op de achterzijde van de shirts te vinden, boven het rugnummer.
Er is nog een opmerkelijke deelnemer in Zweden: het Gemenebest van Onafhankelijke Staten, afgekort GOS. Officieel bestaat de Sovjet-Unie niet meer, maar onder die naam is wel EK-kwalificatie afgedwongen. De Baltische staten Estland, Letland en Litouwen zijn intussen onafhankelijk. Armenië, Georgië, Wit-Rusland en Oekraïne volgen snel.
Titelverdediger Nederland heeft een rampzalig WK in Italië achter de rug. Vooraf gerekend tot de favorieten voor de wereldtitel, maar tijdens het toernooi wint Oranje geen wedstrijd. Nederland wordt al in de tweede ronde naar huis gestuurd door de latere wereldkampioen Duitsland. De EK-kwalificatie begint ook slecht met een 1-0 nederlaag in Portugal. Maar daarna herpakt Nederland zich knap. Met slechts twee tegentreffers plaatst de ploeg van de weer teruggekeerde bondscoach Rinus Michels zich voor het EK.
Het toernooi in Zweden wordt afgewerkt in vier stadions die niet al te ver uit elkaar liggen. Frankrijk en Engeland zijn de favorieten in groep 1, waarin ook Zweden en Denemarken zijn ingedeeld. Hoewel de Zweden al wel een paar keer indruk hebben gemaakt op WK’s, is het pas de eerste keer dat ze erbij zijn op een EK. En alleen maar omdat ze als gastheren automatisch zijn geplaatst.
Frankrijk staat onder leiding van coach Michel Platini en heeft met Eric Cantona en Jean-Pierre Papin topspelers tot zijn beschikking. Maar de Fransen komen in de eerste twee groepswedstrijden tegen Zweden (1-1) en Engeland (0-0) niet tot winst.

Voor Denemarken begint het toernooi op 11 juni 1992 met een duel tegen Engeland. De wedstrijd, die geleid wordt door de Nederlandse arbiter John Blankenstein, kent weinig hoogtepunten. Engeland is verzwakt doordat de vaste waarden John Barnes en Gary Stevens zich kort voor het toernooi hebben geblesseerd. In de eerste helft is de Deense doelman Peter Schmeichel, die uiteindelijk uitgroeit tot de held van het toernooi, niet erg zeker. Afgestraft wordt dit echter niet. De Denen hebben in de tweede helft wat overwicht maar beide teams slagen er niet in te scoren: 0-0.
Drie dagen later moet Denemarken aantreden tegen gastland Zweden dat in de eerste wedstrijd met 1-1 gelijk heeft gespeeld tegen Frankrijk. Beide landen spelen om te winnen. In een aantrekkelijke, open wedstrijd weet echter slechts één land te scoren en dat is Zweden. De Denen lijken af te stevenen op een rol als toernooivulling.
De Denen hebben na twee wedstrijden nog maar één punt, maar zorgen tegen Frankrijk voor hun eerste stunt. Ze scoren al vroeg en na de Franse gelijkmaker schiet oud-Feyenoorder Lars Elstrup acht minuten voor het einde de Denen naar de verrassende 2-1 winst.

En net als de Fransen kunnen ook de Engelsen na drie groepswedstrijden naar huis. Zweden wint de laatste groepswedstrijd met 2-1 en bezegelt zo het lot van onder anderen Gary Lineker, die in Zweden zijn imposante interlandcarrière beëindigt. Lineker is woedend als hij door Graham Taylor naar de kant wordt gehaald, want hij blijft steken op 48 interlandgoals. Net één minder dan het record van de legendarische Bobby Charlton.
In de andere poule is het verloop zoals verwacht. Regerend Europees kampioen Nederland en regerend wereldkampioen Duitsland gaan verder ten koste van Schotland en het GOS.

De Denen zijn in 3 wedstrijden tijd in het toernooi gegroeid en hebben niets te verliezen. Alleen al het halen van de halve finale is een ongekende en enorme prestatie. Tegenstander Nederland, dat nog met 3-1 te sterk was voor Duitsland, heeft indruk gemaakt in de groepswedstrijden en wil het echec van 1990 uitwissen.
Ook Oranje stuit nu op de onverzettelijke Denen. Ook in deze wedstrijd komt Denemarken weer goed uit de startblokken. Al na vijf minuten opent Henrik Larsen de score. Een kleine twintig minuten later doet Dennis Bergkamp iets terug: 1-1. Tien minuten later staan de Denen echter alweer voor. Henrik Larsen is opnieuw de doelpuntenmaker.
Het lijkt er lang op dat Denemarken de voorsprong vast kan houden maar in de 86e minuut schiet Frank Rijkaard na een hoekschop van Rob Witschge van dichtbij raak (2-2). Strafschoppen moeten de beslissing brengen. Denemarken mist geen enkele penalty. Bij het Nederlands elftal is er één speler die mist: Marco van Basten, de held van het EK van 1988, ziet de allereerste strafschop gestopt worden door Peter Schmeichel. Een sensatie: het land dat eigenlijk helemaal niet aan het toernooi zou meedoen, plaatst zich voor de finale. Het sprookje van de Denen duurt voort.

In de finale is Duitsland de tegenstander. En vooraf is het weer hetzelfde liedje: de Denen zijn volkomen onbevangen en de favorietenrol ligt nu bij Duitsland. Zeker omdat Denemarken het ook nog eens moet stellen zonder twee van de dragende spelers: Kenneth Andersen en topscorer Henrik Larsen. Larsen is geblesseerd en daarnaast ook nog eens geschorst.
Maar niets kan de Denen stoppen. John Jensen, die zichzelf omschrijft als gepassioneerd bierdrinker, zet de Denen op voorsprong. Kim Vilfort zet twaalf minuten voor het einde de 2-0 op het scorebord. Voor Vilfort is het om andere redenen een bijzonder toernooi. Zijn zevenjarig dochtertje lijdt aan leukemie en Vilfort heeft eerder in het toernooi de beslissende groepswedstrijd tegen Frankrijk laten schieten om haar te bezoeken.
Het succesverhaal van 1992 kent vele bijzondere Deense verhalen. Het EK van 2021 kent ook nu al vele bijzondere Deense verhalen. Of het ook deze keer een succesverhaal wordt? Waarom niet? Van mij mogen ze. Hop Danmark!!

De moeder aller strafschoppen

Een eerbetoon aan Antonín Panenka lijkt me hier op zijn plaats. Eind vorig jaar werd de Tsjechische ex-voetballer in kritieke toestand opgenomen in het ziekenhuis, maar hij is hersteld en mocht dan ook gelukkig na thuiskomst 72 kaarsjes uitblazen. Als eerbetoon reizen we terug naar 1976, naar 20 juni om precies te zijn. De dag dat Tsjechië nog onderdeel was van Tsjechoslowakije en Antonín Panenka zijn naam voor eeuwig verbond aan de penalty.
Geen voetballer die zo vaak dezelfde vraag heeft gekregen als hij. ‘Waarom deed je het?’ Antonín Panenka, voor altijd onlosmakelijk verbonden met die ene pingel. Spelers als Andrea Pirlo, Zinedine Zidane, Memphis Depay en Lionel Messi keken de kunst van het penalty nemen af bij de Tsjech, die het voetbal op zijn kop zette tijdens de EK-finale van 1976.

Zoals vele revolutionaire ideeën ontstonden, begint Panenka’s zoektocht naar de ultieme strafschop door een grote mislukking. Nadat hij in 1974 twee penalty’s in een wedstrijd mist namens zijn club Bohemians blijft de Tsjechische middenvelder na elke training nog uren op het veld hangen. De ene na de andere strafschop wordt afgevuurd op doelman Zdeněk Hruška, er wordt gewed om bier en chocolade. Er volgen vele slapeloze nachten, het dolende brein op zoek naar de ultieme penalty, zou Antonín Panenka later verklaren.

“Tot ik me realiseerde dat een keeper zo lang mogelijk wacht om te kunnen anticiperen op de baan van de bal. Ik besloot dat het makkelijker was om te doen alsof ik ging schieten, en ‘m dan rustig in het midden van het doel te plaatsen.” Panenka legt zijn teamgenoot in de luren tijdens de training en weet dat hij juist zit. Hij gebruikt zijn techniek in de Tsjechische competitie, met succes. En besluit dat zijn strafschop een hoger podium verdient. “Als ik op het EK achter de bal zou moeten gaan staan, zou ik het gaan doen.”

Het Tsjechische publiek is op dat moment inmiddels bekend met de truc van Panenka. Maar het IJzeren Gordijn zorgt ervoor dat de rest van Europa, inclusief de West-Duitse keeper Sepp Maier, nog niet van het bestaan weet. Alsof het zo moet zijn, draait de EK-finale uit op strafschoppen. Tsjechoslowakije staat, mede door de verrassende uitschakeling in de halve finale van vice-Weltmeister Nederland, op het randje van een historische eindzege wanneer Duitse legende Uli Hoeness zijn penalty huizenhoog over ziet zeilen en Antonín Panenka richting de stip loopt voor de mogelijk beslissende elf-meter.
Er is geen beter moment en geen mooier podium dan dit, weet Panenka. Er is niet eens plaats voor zenuwen. Met een sublieme stift zet hij Sepp Maier op het verkeerde been en maakt hij van Tsjechoslowakije een Europees Kampioen. Antonín Panenka is de held, Sepp Maier de schlemiel. West-Duitse media schrijven over een vernedering van Panenka aan het adres van keeper Maier. “Maar ik wilde hem nooit belachelijk maken. Er stond een EK op het spel. Met mijn manier van penalty nemen maakte ik de meeste kans om te scoren.”

Vele grootheden ‘adopteren’ de Panenka in de jaren die volgen. Zinedine Zidane doet het in de WK-finale van 2006, Andrea Pirlo op het EK in 2012. Alexis Sánchez bezorgt Chili de Copa América in 2015 met een stift vanaf de stip en Memphis Depay klopt Hugo LLoris door in de laatste minuut in de Nations League wedstrijd tegen Frankrijk ijskoud te blijven. En Lionel Messi tovert in juni vorig jaar door zijn 700ste treffer voor FC Barcelona op de door de Tsjech bedachte legendarische wijze binnen te werken. De geestelijk vader zelf, tegenwoordig werkzaam als voorzitter van de Tsjechische club Bohemians, noemde de pingel van de Argentijn tegen Atlético Madrid ‘de beste uitvoering ooit’. Maar dat is valse bescheidenheid, Antonín. Geen Panenka is zo mooi als die ene van Antonín Panenka zelf uit 1976.
En op dit EK? Nog geen Panenka gezien, wel heel veel gemiste strafschoppen. Antonín schudt het besnorde hoofd nog maar weer eens.